GROENLO - In samenwerking met de leden van de stichting Stolperstenen, het Comite 4 en 5 mei Groenlo en de ZSOM Groenlo stak Henk Gerrits afgelopen jaar veel werk in een presentatie met hierin namen van mensen die gedurende de oorlog omkwamen en een link met Groenlo hebben. "Mensen die ofwel hier geboren zijn en in de oorlog zijn vermoord, of mensen die hier waren tijdens een bombardement en daardoor zijn omgekomen en daarnaast ook een aantal militairen".
28-04-2021 - Zoektocht naar fotos bij namen van Grollenaren die omkwamen in WO II
| De tekst gaat onder de foto verder. |
 |
| Henk Gerrits achter zijn laptop, wijzend naar een van de namen 'zonder gezicht'. "Door mensen een naam en een gezicht te geven komen de verhalen nog beter binnen". Foto: Henri Walterbos. |
De presentatie van de 157 namen en de leeftijd ten tijde van overlijden is indrukwekkend. De muziek eronder versterkt dat gevoel nog meer. Grote indruk maken de namen waarbij ook foto’s geplaatst zijn. Bij tientallen namen ontbreekt echter een foto. Op die plekken staat een afbeelding van een witte roos. Henk hoopt de presentatie zoveel mogelijk te kunnen vervolmaken met foto’s die hij alsnog hoopt binnen te krijgen, om recht te doen aan namen zonder gezicht. “Van veel mensen zullen geen foto’s meer zijn, wanneer de hele familie is uitgemoord bijvoorbeeld. Als je het ziet, ook die leeftijden, dat is zo confronterend! Iedere naam heeft zijn eigen verhaal. De Tweede Wereldoorlog lokaal herdenken en gedenken is daarom zo belangrijk. Door mensen een naam en een gezicht te geven blijven ze toch voortleven in ieders gedachten. Helemaal als het lokaal is. Verhalen moeten bewaard blijven, en je moet niet alleen maar gedenken op 4 of 5 mei, maar in feite moet je er continue aan denken, want overal in de wereld gebeurt dit nog steeds vandaag de dag. Mijn Groningse vader zat de laatste jaren van de oorlog ondergedoken op de boerderij van de familie Te Biesebeek (Ketterink) in Eibergen. Hij was gedwongen te werken in het Ruhrgebied maar is op een gegeven moment niet meer terug gegaan. Ieder jaar in de aanloop naar 4 mei gebeurde er iets met die man en zag hij weer de beelden langskomen. Dat neem je mee als kind.”
Toeval
Henk maakt deel uit van de Stichting Stolperstenen Groenlo dat nauwe banden heeft met Comité 4/5mei Groenlo. “Afgelopen jaar hebben we in het kader van 75 jaar vrijheid het project ‘Levenslicht’ verzorgd op de Markt. Daar had ik over de Joodse slachtoffers een diapresentatie gemaakt. Van een stuk of veertig mensen had ik een foto. We weten echter dat er in Groenlo nog veel meer Joodse mensen zijn geboren. Die moet je eigenlijk ook meenemen in die nagedachtenis. Er is een boek ‘Het oude volk’, dat gaat over de geschiedenis van Joodse gemeenschappen in de Achterhoek en net over de grens. Daar stond ook een uitgebreide lijst in van Joden die in Groenlo geboren waren. Toen zijn we verder gaan kijken. Het was aanvankelijk het plan om voorafgaande aan de herdenking op 4 mei 2020 in de Mattelier de lijst met namen en gezichten voorbij te laten komen. Dat ging niet door vanwege de corona-maatregelen, maar ondertussen ben ik wel verder gaan zoeken naar foto’s.”
Soms stuit Henk bij toeval op een foto. “Afgelopen week nog. Ik zocht op internet naar Arian Doets. Hij is gevlucht uit een werkkamp, bij Krefeld. Hij is de grens overgekomen, hier in Groenlo in het hospitaal terecht gekomen en daar uiteindelijk overleden, op 12 juni 1945. Die foto heb ik direct toegevoegd. Vorig jaar was ik nog in Hoogezand om te zoeken naar sporen van de familie Van Coeverden-Bollegraaf, waarvoor in Groenlo stolperstenen liggen in de Wilhelminastraat. Die man is hier in 1941 opgepakt bij een razzia en al snel daarna vermoord in Mauthausen. Bijna niemand wist iets over deze familie. Ze waren gewoon van de aardbodem verdwenen. Dit maakte op mij persoonlijk zeer diepe indruk. Zijn vrouw en kinderen zijn na de razzia terug gegaan naar Hogezand, naar haar ouders. Maar uiteindelijk zijn ook zij gedeporteerd en omgekomen. Via via heb ik een foto gevonden van de moeder van het gezin (Hendrina). De man is gezichtsloos gebleven.”
Westerbork
In 2015 was Henk met Maria Monasso in Westerbork om namen van Holocaustslachtoffers voor te lezen. “Daar hebben we nog met de in 2016 overleden Jules Schelvis gesproken, een van de weinige overlevenden van Sobibor. We waren al geëmotioneerd van het oplezen van een aantal namen, en dan zijn verhaal! Iedere keer weer als je zo’n rij namen voorbij ziet komen met leeftijden en waar ze vermoord zijn is dat heftig. Daarom willen we naast een naam en leeftijd van in Groenlo omgekomen Joden, andere burgers en soldaten, daar ook zoveel mogelijk een gezicht bij hebben. We zijn begonnen met de mensen waar we destijds de stolperstenen voor gelegd hebben.”
Heeft u info, hoe gering ook, of foto’s, mail dit naar info@stolperstenengroenlo.nl De video is 4 mei 2021 vanaf 20.30 uur te zien op stolperstenengroenlo.nl, groenlosegids.nl, elna.nl en oostgelre.nl.
Stolperstenen
“In Duitsland is Günther Demnig, een zoon van foute ouders, een aantal jaren geleden begonnen met een project om stolperstenen neer te leggen bij de huizen van waaruit de mensen zijn weggevoerd, hun laatste woonhuis. De stolperstenen liggen iets boven het niveau van de straat, zodat je er bijna over struikelt. Het prikkelt om erover na te denken wat voor geschiedenis hierachter zit. Ook in Italië, Noorwegen en België heb ik ze gezien. In Groenlo hebben we in 2011 een stichting opgericht en de eerste stenen zijn in 2012 gelegd. Niet alleen maar voor Joodse slachtoffers maar ook voor mensen uit het verzet en mensen die tijdens dwangarbeid en bij bombardementen zijn omgekomen. Inmiddels zijn in Groenlo 67 stolperstenen gelegd. “Bij het leggen van stolperstenen was steeds veel belangstelling vanuit nabestaanden. Families uit Amerika en Australië zijn hier zelfs voor naar Groenlo gekomen. Voor Joodse nabestaanden geldt vooral het gevoel dat ze door de stolperstenen hun geliefde familie kunnen herdenken en dat hen weer een plek in de gemeenschap en een naam gegeven wordt.”